Ίσως γνωρίζουμε ότι το μέγεθος του κροταφικού μυ, ο οποίος βοηθά στο άνοιγμα και το κλείσιμο της γνάθου μας, έχει συνδεθεί με τον κίνδυνο άνοιας. Αυτό συμβαίνει επειδή ένας μικρότερος κροταφικός μυς είναι συχνά ένδειξη μυϊκής απώλειας (σαρκοπενία), η οποία φαίνεται να συνδέεται με την πάθηση.
Επιπλέον, η απώλεια της όρασης συνδέεται εδώ και καιρό με αυξημένη πιθανότητα εμφάνισης άνοιας.
Και τώρα, ερευνητές από τη Νέα Ζηλανδία πιστεύουν ότι η υγεία των αιμοφόρων αγγείων και ακόμη και το πάχος του αμφιβληστροειδούς μας ( * αμφιβληστροειδής είναι ένας «χιτώνας» που καλύπτει το πίσω μέρος του οφθαλμού κι είναι υπεύθυνος για τη μετατροπή του οπτικού σήματος σε ηλεκτρικό, το οποίο στη συνέχεια θα το επεξεργαστεί ο εγκέφαλος ώστε να μετατραπεί σε εικόνα) θα μπορούσε να αποκαλύψει τον κίνδυνο άνοιας στη μέση ηλικία.
Τι σχέση έχει η υγεία των αιμοφόρων αγγείων του αμφιβληστροειδούς με τον κίνδυνο άνοιας;
Πριν από τρία χρόνια, οι ερευνητές του Πανεπιστημίου του Otago δημοσίευσαν μια μελέτη που εξέτασε το πάχος της στιβάδας των νευρικών ινών του αμφιβληστροειδούς (RNFL) και των στιβάδων των γαγγλιακών κυττάρων (GCL) των συμμετεχόντων.
Εξέτασαν ανθρώπους στη μέση ηλικία (οι περισσότεροι από τους οποίους ήταν 45 ετών) και διαπίστωσαν μια σχέση μεταξύ της λέπτυνσης στον αμφιβληστροειδή χιτώνα ενός μεσήλικα και της μειωμένης γνωστικής ικανότητας στην αρχή και αργότερα.
Πρότειναν ότι αυτό θα μπορούσε να σημαίνει ότι «η RNFL μπορεί να είναι ένας χρήσιμος βιοδείκτης της πρώιμης γνωστικής έκπτωσης», η οποία συχνά θεωρείται πρόδρομος της άνοιας, «αλλά χρειάζονται περαιτέρω διαχρονικές μελέτες».
Αυτές οι «περαιτέρω μελέτες» έχουν έκτοτε διεξαχθεί από ορισμένα μέλη της ίδιας ομάδας.
Εξετάζοντας τη βάση δεδομένων της μελέτης του 2022 (η Πολυεπιστημονική Μελέτη Υγείας και Ανάπτυξης του Dunedin, η οποία κατέγραψε δεδομένα υγείας 45 ετών από Νεοζηλανδούς που γεννήθηκαν το 1972-1973), οι ερευνητές διαμόρφωσαν μια νέα μελέτη.
Αυτή τη φορά, συνδύασαν φωτογραφίες και «σαρώσεις» του αμφιβληστροειδούς των συμμετεχόντων με τεστ που σχεδιάστηκαν για να προβλέψουν τον κίνδυνο άνοιας ενός ατόμου.
Διαπίστωσαν ότι ενώ το πάχος του αμφιβληστροειδούς μπορεί να συνδέεται ασθενώς με τον κίνδυνο άνοιας, η υγεία των μικροαγγείων (μικροσκοπικών αιμοφόρων αγγείων) του ιστού είχε πολύ ισχυρότερη επίδραση στον κίνδυνο άνοιας.
«Οι μετρήσεις της υγείας του αμφιβληστροειδούς, ιδίως οι μικροαγγειακές μετρήσεις, καταγράφουν με επιτυχία τον κίνδυνο ADRD [νόσος του Αλτσχάιμερ και συναφείς άνοιες] σε διάφορους τομείς γνωστών παραγόντων κινδύνου, ακόμη και στη νεαρή ηλικία των 45 ετών στη μέση ηλικία», γράφουν.
Και προσθέτουν: «Η μικροαγγειακή απεικόνιση του αμφιβληστροειδούς μπορεί να είναι μια προσιτή, επεκτάσιμη και σχετικά χαμηλού κόστους μέθοδος εκτίμησης του κινδύνου ADRD μεταξύ ενηλίκων μέσης ηλικίας».
Αυτό σημαίνει ότι σύντομα θα έχουμε τεστ άνοιας με βάση τον αμφιβληστροειδή;
Όχι. Αυτή η μελέτη δεν μας έχει δώσει αρκετά στοιχεία για να εφαρμόσουμε κάτι ακόμα, και έχει προταθεί μόνο ως παράγοντας κινδύνου, όχι ως διαγνωστικό εργαλείο.
Παρόλα αυτά, η συν-επικεφαλής συγγραφέας της μελέτης, δρ Ασλεϊ Μπάρετ Γιανγκ, αναφέρει: «Πιστεύεται ότι πολλές από τις διαδικασίες της νόσου στη νόσο Αλτσχάιμερ αντανακλώνται στον αμφιβληστροειδή, καθιστώντας τον έναν καλό στόχο ως βιοδείκτη για τον εντοπισμό ατόμων που διατρέχουν κίνδυνο να αναπτύξουν άνοια».
Η ίδια προσθέτει: «Με εξέπληξε το γεγονός ότι τα φλεβίδια (μικρά αιμοφόρα αγγεία) συσχετίστηκαν με τόσους πολλούς διαφορετικούς τομείς της νόσου Αλτσχάιμερ – αυτό υποδηλώνει ότι μπορεί να είναι ένας ιδιαίτερα χρήσιμος στόχος για την εκτίμηση του κινδύνου άνοιας».
Η ίδια, τέλος, παρ′ ότι τονίζει ότι η έρευνα αυτή βρίσκεται ακόμη σε πρώιμο στάδιο, καταλήγει: «Ας ελπίσουμε ότι μια μέρα θα είμαστε σε θέση να χρησιμοποιήσουμε μεθόδους τεχνητής νοημοσύνης σε ”σαρώσεις” ματιών για να σας δώσουμε μια ένδειξη της υγείας του εγκεφάλου μας, αλλά δεν έχουμε φτάσει ακόμα σ′ αυτό το σημείο».
