Ξεκίνησε σήμερα (11/11) στο Αζερμπαϊτζάν, τη χώρα που βασίζει το μεγαλύτερο μέρος του ΑΕΠ της στα ορυκτά καύσιμα, η 29η διάσκεψη του ΟΗΕ για το κλίμα (COP29) με τον ΟΗΕ να προειδοποιεί ότι το 2024 θα είναι το θερμότερο έτος που έχει καταγραφεί ποτέ.
Δεν είναι «καλό το κλίμα»
Για πολλούς αναλυτές η διάσκεψη θεωρείται ως η πιο κρίσιμη διάσκεψη για το κλίμα της τελευταίας δεκαετίας, ωστόσο δεν φαίνεται πολλά υποσχόμενη καθώς διεξάγεται υπό το βάρος όχι μόνο των διαφωνιών για τη χρηματοδότηση των φιλόδοξων στόχων για την αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης, δεδομένου ότι η στάση των ΗΠΑ με την επανεκλογή του Τραμπ θα αλλάξει άρδην, αλλά και των ανησυχιών για την καταπάτηση ανθρωπίνων δικαιωμάτων από τη διοργανώτρια χώρα.
Δεν είναι τυχαίο ότι λίγοι παγκόσμιοι ηγέτες θα παραστούν τόσο από την ΕΕ όσο και από την άλλη άκρη του Ατλαντικού. Ούτε ο Μπάιντεν, ούτε ο Κινέζος πρόεδρος Σι Τζινπίνγκ, θα δώσουν το παρών, ενώ σχεδόν όλοι θεωρούν ότι ο νεοεκλεγείς πρόεδρος των ΗΠΑ, ο οποίος έχει επίμονα επαναλάβει τη φράση, «εξορύξεις, εξορύξεις, εξορύξεις», θα κάνει πράξη την υπόσχεσή του και μετά την ορκωμοσία του στις 20 Ιανουρίου θα αποσύρει τη χώρα από τη Συμφωνία του Παρισιού.
Υπενθυμίζεται ότι η Συμφωνία του Παρισιού δεσμεύει τον κόσμο να περιορίσει στους 2 ° Κελσίου την αύξηση της παγκόσμιας θερμοκρασίας και να συνεχίσει τις προσπάθειες για περιορισμό της στον 1,5 ° Κελσίου σε σχέση με την προβιομηχανική εποχή.
«Η πρόκληση είναι σημαντική», προειδοποίησε η Διεθνής Διαφάνεια, υπογραμμίζοντας τον κίνδυνο οι πολιτικές ελίτ του Αζερμπαϊτζάν, οι εταιρείες πετρελαίου και φυσικού αερίου και οι λομπίστες να χρησιμοποιήσουν την COP29 για να προωθήσουν μια ατζέντα υπέρ των ορυκτών καυσίμων.
Η φτώχεια φέρνει γκρίνια
Βασικός στόχος της Διάσκεψης, η οποία θα διαρκέσει ως τις 22 Νοεμβρίου, είναι να οριστεί το ποσό της βοήθειας που θα προσφέρουν οι ανεπτυγμένες χώρες στις αναπτυσσόμενες προκειμένου να αποδεσμευθούν από τα ορυκτά καύσιμα και να αντιμετωπίσουν τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, όπως οι καύσωνες και οι πλημμύρες.
Οι αναπτυσσόμενες χώρες θεωρώντας τα αναπτυγμένα κράτη υπεύθυνα για την περιβαλλοντική ρύπανση και την εκπομπές ρύπων, ζητούν να αυξηθεί το ποσό της βοήθειας που λαμβάνουν και το οποίο για την ώρα ανέρχεται στα 116 δισ. δολάρια ετησίως. Όμως πολλά δυτικά κράτη, έπειτα από την πανδημία, την ενεργειακή κρίση και τις γεωπολιτικές ανακατατάξεις που συντελούνται, εκτιμούν ότι κάτι τέτοιο δεν είναι ρεαλιστικό για τα δημοσιονομικά τους
Σύμφωνα με μελέτη που δημοσίευσε το London School of Economics και επικαλείται ο Euobserver, η υποστήριξη για το κλίμα προς τις αναπτυσσόμενες χώρες, εκτός από την Κίνα, πρέπει να αυξηθεί σε 2.4 τρισεκατομμύρια δολάρια ετησίως έως το 2030, με ένα τρισεκατομμύριο δολάρια να απαιτούνται μόνο για την καθαρή ενέργεια.
H ίδια πηγή επικαλείται το Climate Policy Initiative, το οποίο προειδοποιεί ότι η μη ανάληψη δράσης για τα αναπτυσσόμενα κράτη θα μπορούσε να κοστίσει έως και 1.266 τρισεκατομμύρια δολάρια έως το 2100, αν η θερμοκρασία αυξηθεί μόνο κατά 1.5°C.
Η Ευρώπη θέλει, όμως μπορεί;
Την ίδια ώρα η Ευρώπη μπορεί να διαβεβαιώνει ότι θα αυξήσει τις προσπάθειές της για να αντισταθμίσει την πιθανή υποχώρηση των ΗΠΑ, όμως οι δυσκολίες κυρίως στον χρηματοδοτικό τομέα φαντάζουν δυσθεώρητες.
Σημειώνεται ότι η ΕΕ και τα 27 κράτη μέλη της είναι οι μεγαλύτεροι πάροχοι χρηματοδότησης για το κλίμα στον κόσμο (δείτε τα στοιχεία εδώ). Το 2023, συνεισέφεραν 28,6 δισ. ευρώ από δημόσιες πηγές και κινητοποίησαν επιπλέον 7,2 δισ. ευρώ σε ιδιωτική χρηματοδότηση για να στηρίξουν τις αναπτυσσόμενες χώρες στην καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής και την προσαρμογή στις επιπτώσεις της.
Ευρωπαϊκή Ενωση
Όμως φέτος η εκπροσώπηση την Ενωσης στο Μπακού θα είναι περιορισμένη. Η πρόεδρος της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν δεν θα παραστεί, επικαλούμενη τις διαδικασίες για τη μετάβαση στη νέα Κομισιόν, απών θα είναι και ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν, όπως επίσης και ο Γερμανός καγκελάριος Όλαφ Σολτς, αλλά και ο Ολλανδός πρωθυπουργός.
Αντίθετα η Ιταλίδα πρωθυπουργός Τζόρτζια Μελόνι και ο Ισπανός Πέδρο Σάντσεζ, η χώρα του οποίου επλήγη σφόδρα από τις πλημμύρες, θα είναι μεταξύ των πιο υψηλόβαθμων εκπρόσωπων της ΕΕ.
Σύμφωνα με πληρφορίες η παρουσία της ΕΕ στη σύνοδο, στο σύνολό της θα είναι υποτονική σε σχέση με τα προηγούμενα χρόνια και η επίσημη εκπροσώπηση της Ενωσης γίνεται από τον Επίτροπο για το κλίμα Βόπκε Χούκστρα, ο οποίος είναι επιφορτισμένος να φέρει εις πέρας δύσκολες διαπραγματεύσεις με τους παγκόσμιους παίχτες οι οποίοι δεν κινούνται απαραίτητα στη λογική της ΕΕ.
Υπενθυμίζεται ότι νωρίτερα αυτό το μήνα, οι ευρωβουλευτές κάλεσαν την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να καταργήσει σταδιακά τα ορυκτά καύσιμα, τονίζοντας ότι «η σταδιακή κατάργηση των ορυκτών καυσίμων είναι αναγκαία και τεχνολογικά εφικτή».
Το ψήφισμα, το οποίο εγκρίθηκε με 54 ψήφους υπέρ, 23 κατά και τέσσερις αποχές, καλεί όλες τις χώρες να συμφωνήσουν σε έναν νέο συλλογικό στόχο για τη χρηματοδότηση του κλίματος μετά το 2025 κατά την COP29. Ο στόχος αυτός θα πρέπει να είναι κοινωνικά δίκαιος, ευθυγραμμισμένος με την αρχή «ο ρυπαίνων πληρώνει» και να βασίζεται σε μια ποικιλία δημόσιων, ιδιωτικών και καινοτόμων πηγών χρηματοδότησης, λένε οι ευρωβουλευτές και επαναλαμβάνουν το αίτημα του Κοινοβουλίου για έναν προβλέψιμο χρηματοδοτικό μηχανισμό της ΕΕ που θα παρέχει επαρκή στήριξη για την εκπλήρωση των δεσμεύσεων της ΕΕ για τη χρηματοδότηση του κλίματος.
ΟΗΕ: «Η Γη φλέγεται»
Η σύνοδος λαμβάνει χώρα μόλις μια εβδομάδα μετά την προειδοποίηση του ΓΓ του ΟΗΕ, Αντόνιο Γκουτέρες, ότι «Η Γη φλέγεται» με αφορμή τη δημοσιοποίηση της έκθεσης. «Η ανθρωπότητα πυρπολεί τον πλανήτη και πληρώνει το τίμημα».
Η έκθεση, που κυκλοφόρησε από το Περιβαλλοντικό Πρόγραμμα των Ηνωμένων Εθνών, καταλήγει στο συμπέρασμα ότι, αν οι χώρες συνεχίσουν με τους σημερινούς ρυθμούς, οι υφιστάμενες πολιτικές θα οδηγήσουν σε «καταστροφική αύξηση της θερμοκρασίας» έως και 3,1°C – πολύ πάνω από το όριο του 1,5°C που συνιστούν οι επιστήμονες στη συμφωνία του Παρισιού του 2015.
Ακόμη διαπιστώνει ότι τα 28 δισεκατομμύρια δολάρια που δαπανήθηκαν παγκοσμίως για την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή το 2022, είναι μεν υψηλό όλων των εποχών αλλά εξακολουθεί να απέχει πολύ από τα εκτιμώμενα 187-359 δισεκατομμύρια δολάρια που απαιτούνται κάθε χρόνο για την αντιμετώπιση της ζέστης, των πλημμυρών, της ξηρασίας και των καταιγίδων που επιδεινώνονται από την κλιματική κρίση.
Νωρίτερα αυτό το μήνα, οι ευρωβουλευτές κάλεσαν την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να καταργήσει σταδιακά τα ορυκτά καύσιμα, τονίζοντας ότι ”η σταδιακή κατάργηση των ορυκτών καυσίμων είναι αναγκαία και τεχνολογικά εφικτή”.
Aziz Karimov via Getty Images
Συμφέροντα και διαφθορά
Σύμφωνα με τον Euobserver το φυσικό αέριο και το πετρέλαιο αποτελούν τα δύο τρίτα του ΑΕΠ του Αζερμπαϊτζάν, καθιστώντας το μια από τις πιο εξαρτημένες οικονομίες του κόσμου από τα ορυκτά καύσιμα.
Στο ίδιο δημοσίευμα γίνεται αναφορά στην πρόσφατη έκθεση της Διεθνούς Διαφάνειας η οποία συντάχθηκε από κοινού με τη Συλλογικότητα Δεδομένων κατά της Διαφθοράς (ACDC) και προειδοποιεί ότι η απουσία ελέγχων, διαφάνειας και μέτρων καταπολέμησης της διαφθοράς στην COP άνοιξε την πόρτα στην κυβέρνηση του Αζερμπαϊτζάν να χρησιμοποιήσει τη σύνοδο κορυφής ως διπλωματική κάλυψη για να προωθήσει τα εγχώρια συμφέροντα πετρελαίου και φυσικού αερίου και να εξασφαλίσει νέες συμφωνίες για ορυκτά καύσιμα.
«Αυτή η αθέμιτη επιρροή προέρχεται από την ίδια την καρδιά της ηγεσίας της COP29. Ο πρόεδρός της, Mukhtar Babayev, είναι πρώην στέλεχος της κρατικής εταιρείας πετρελαίου SOCAR του Αζερμπαϊτζάν. Αν αυτό δεν ήταν αρκετά ανησυχητικό, αρκετά μέλη της εταιρείας εμπλέκονται σε μεγάλο βαθμό στη διοργάνωση της διάσκεψης: ο πρόεδρος της SOCAR συμμετέχει στην οργανωτική επιτροπή της COP29 και ο διευθύνων σύμβουλος της COP29 συμμετέχει στο εποπτικό συμβούλιο της SOCAR. Ο επικεφαλής της SOCAR έχει ήδη παρατηρηθεί να αναμειγνύει τις εργασίες της COP με την εταιρική του ατζέντα, υπογράφοντας νέες συμφωνίες συνεργασίας με διεθνείς εταίρους» υπογραμμίζεται στην έκθεση.
Ετσι δεν είναι λίγοι εκείνοι που φοβούνται ότι τα λόμπι υπέρ των ορυκτών καυσίμων, ενθαρρυμένα και από την νίκη του Τραμπ, θα επιχειρήσουν να καθυστερήσουν και να διαμορφώσουν τις διαπραγματεύσεις προς όφελός τους.
Ποινικό μητρώο – Έπρεπε το Μπακού να φιλοξενήσει την COP29;
Όμως μεταξύ των περίπου 51.000 συμμετεχόντων, αρχηγών κρατών, ΜΚΟ, και άλλων κυβερνητικών αξιωματούχων και φορέων θα είναι και οι Ταλιμπάν που στέλνουν στο Μπακού αντιπροσωπεία. Παράλληλα πολλές κυβερνητικές οργανώσεις, αλλά και το Ευρωκοινοβούλιο, κατηγορούν και όχι άδικα, το Αζερμπαϊτζάν ότι εξακολουθεί να καταστέλλει κάθε αντίθετη φωνή, να συλλαμβάνει ακτιβιστές για το κλίμα και να κρατά πολιτικούς κρατούμενους μετά την εισβολή στο Αρτσάχ, να φυλακίζει δημοσιογράφους, που ασκούν κριτική στην κυβέρνηση.
Εν τω μεταξύ αρμενικές οργανώσεις ανά τον κόσμο ζητούν την άμεση και άνευ όρων απελευθέρωση όλων των Αρμένιων αιχμαλώτων πολέμου, ομήρων και αιχμαλώτων που κρατούνται παράνομα στο Μπακού, συμπεριλαμβανομένων της στρατιωτικής και πολιτικής ηγεσίας του Αρτσάχ (Ναγκόρνο Καραμπάχ).
Τη διασφάλιση της προστασίας της αρμενικής πολιτιστικής και θρησκευτικής κληρονομιάς στο Αρτσάχ (Ναγκόρνο Καραμπάχ),
Την παύση των απειλών και επιθέσεων κατά της Δημοκρατίας της Αρμενίας και την απόσυρση των στρατιωτικών δυνάμεων του Αζερμπαϊτζάν από τα κατεχόμενα εδάφη της Αρμενίας.
Το Κοινοβούλιο καταγγέλλει τις κακές επιδόσεις του Αζερμπαϊτζάν στον τομέα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και καλεί την ΕΕ να τερματίσει την εξάρτησή της από το φυσικό αέριο του Μπακού.
Το καταδικαστικό ψήφισμα από τον Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο
Μάλιστα το Ευρωκοινοβούλιο σε ψήφισμα του τον Οκτώβριο που μας πέρασε «καταδικάζει απερίφραστα τη μακροχρόνια καταστολή που ασκεί το καθεστώς του Αζερμπαϊτζάν εις βάρος ακτιβιστών, δημοσιογράφων, ηγετών της αντιπολίτευσης και άλλων, συμπεριλαμβανομένων υπηκόων της ΕΕ, τόσο εντός της χώρας όσο και σε άλλα κράτη, η οποία έχει ενταθεί αισθητά ενόψει της επερχόμενης 29ης διάσκεψης των Ηνωμένων Εθνών για την κλιματική αλλαγή (COP29) στο Μπακού στις 11 – 22 Νοεμβρίου».
Οι ευρωβουλευτές επικαλούμενοι τις συνεχείς παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων από το Αζερμπαϊτζάν και τους φόβους ότι οι αυξημένες εισαγωγές φυσικού αερίου στην ΕΕ θα μπορούσαν να οδηγήσουν με τη σειρά τους σε αντισταθμιστική αύξηση της εισαγωγής ρωσικού φυσικού αερίου από το Μπακού, ζητούν στο ψήφισμά τους να τερματιστεί η εξάρτηση της ΕΕ από τις εξαγωγές φυσικού αερίου του Αζερμπαϊτζάν. Ζητούν επίσης από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να αναστείλει το μνημόνιο ΕΕ – Αζερμπαϊτζάν του 2022 σχετικά με τη στρατηγική εταιρική σχέση στον τομέα της ενέργειας.
Αέριο από τη Ρωσία;
Μάλιστα ένα χρόνο, λίγο μετά την επίθεση του Αζερμπαϊτζάν, γράφαμε ότι πολλοί ευρωπαίοι αξιωματούχοι χαρακτήριζαν τη συμφωνία για εισαγωγή φυσικού αερίου από το Μπακού ήταν ένα λάθος.
Η προμήθεια φυσικού αερίου από τον αγωγό Trans Adriatic Pipeline (TAP) του Αζερμπαϊτζάν αντιπροσωπεύει μόνο το 3,4% των συνολικών εισαγωγών της ΕΕ το 2022. Μιλώντας στη HuffPost Greece o Κασπάρ Καραμπετιάν Ελληνας αρμενικής καταγωγής και πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Αρμενικής Ομοσπονδίας για την Δικαιοσύνη και την Δημοκρατία (EAFJD) που έχει έδρα τις Βρυξέλλες έχει εκτιμήσει το ποσοστό αυτό λίγο πάνω από το 2%. Όπως και να έχει οι απόψεις του συμφωνούν με αυτές άλλων αναλυτών που λένε ότι το φυσικό αέριο που η Ευρώπη εισάγει από το Μπακού είναι ρωσικό.
«Η Ευρώπη λαμβάνει ρωσικό φυσικό αέριο μέσω του Αζερμπαϊτζάν και τα λεφτά που λαμβάνει το Μπακού πάνε κατευθείαν στην τσέπη του Πούτιν. Αυτό είναι κάτι που το έχει παραδεχθεί και ο Αλίγιεφ, ο οποίος έχει πει ότι αυτές οι κατηγορίες δεν ισχύουν εξηγώντας ότι το Αζερμπαϊτζάν χρησιμοποιεί το φυσικό αέριο από τη Ρωσία για δική του χρήση και το δικό του το στέλνει στην Ευρώπη».
Εδώ ο κόσμος καίγεται ή πνίγεται
Εντωμεταξύ, ενώ διεξάγονται οι διαπραγματεύσεις στο Μπακού, ο πλανήτης βιώνει έντονα τα αποτελέσματα της κλιματικής κρίσης. Οι τεράστιες πυρκαγιές στην Ευρώπη και αλλού, οι φονικές πλημμύρες που γίνονται όλο και πιο συχνές, η ξηρασία, απειλούν τους πιο ευάλωτους (βλέπε Αφρική), αλλά και τη διατροφική ασφάλεια όλων μας. Η κλιματική κρίση, οδηγεί σε μεταναστευτική, οικονομική και κοινωνική κρίση.
Παρά την αίσθηση του επείγοντος εκτιμάται ότι οι συζητήσεις στο Μπακού μάλλον θα δώσουν κάποιες διαβεβαιώσεις, ίσως και μια αύξηση της χρηματοδότησης σε συνεργασία δημόσιου και ιδιωτικού τομέα, αλλά υπάρχει πάντα και η COP30 στον Αμαζόνιο τον προσεχή χρόνο. Μέχρι τότε θα φανεί εάν η Συμφωνία του Παρισιού θα μείνει ζωντανή και πως θα έχει διαμορφωθεί το γεωπολιτικό σκηνικό μέχρι τότε. Ο κόσμος μαθαίνει να ζει σ΄ένα περιβάλλον πολυκρίσεων και αυτό δεν είναι βέβαιο ότι μπορεί να εκληφθεί ως κάτι θετικό.
