Σπονδυλική στένωση: Από τι προκαλείται – Τα συμπτώματα και η θεραπεία

Η οσφυϊκή στένωση είναι ένα κλινικό σύνδρομο πόνου στους γλουτούς ή τα κάτω άκρα, με ή χωρίς πόνο στη μέση. Η σπονδυλική στένωση της οσφυϊκής μοίρας (LSS) αποτελεί τη συχνότερη αιτία για χειρουργική επέμβαση στη σπονδυλική στήλη σε ασθενείς άνω των 65 ετών.

Συνδέεται με τη μείωση του διαθέσιμου χώρου για τα νευρικά και αγγειακά στοιχεία της οσφυϊκής μοίρας της σπονδυλικής στήλης. Η κατάσταση συχνά επιδεινώνεται με την όρθια στάση, το περπάτημα ή την έκταση της σπονδυλικής στήλης και ανακουφίζεται με την κάμψη προς τα εμπρός, το κάθισμα ή την κατάκλιση.

Οπως γράφει ο Γιώργος Σιδηρόπουλος, φυσικοθεραπευτής, με έδρα την Κατερίνη, η κλινική φροντίδα και η έρευνα για τη σπονδυλική στένωση της οσφυϊκής μοίρας είναι περίπλοκες λόγω της έλλειψης τυποποιημένων κριτηρίων για διάγνωση και συμμετοχή στις μελέτες. Χαρακτηριστικό είναι η ύπαρξη ασυμπτωματικών ηλικιωμένων με ανατομική στένωση που έχει επιβεβαιωθεί μέσω απεικονιστικής εξέτασης.

Οι επιλογές για μη χειρουργική αντιμετώπιση περιλαμβάνουν φαρμακευτική αγωγή, φυσικοθεραπεία, ενέσεις στη σπονδυλική στήλη, τροποποίηση του τρόπου ζωής και διεπιστημονική αποκατάσταση.

Στην οσφυϊκή σπονδυλική στένωση (ΟΣΣ), η στένωση του κεντρικού σπονδυλικού σωλήνα, των πλάγιων θυλάκων ή του μεσοσπονδύλιου τρήματος (ή συνδυασμός αυτών) προκαλεί συμπίεση των σχετικών νευροαγγειακών δομών. Μπορεί να ταξινομηθεί ως συγγενής (αναπτυξιακή) ή επίκτητη (ή και τα δύο).

Η συγγενής στένωση είναι μια σπάνια κατάσταση, που περιλαμβάνει στένωση του σπονδυλικού σωλήνα λόγω ανωμαλιών ή διαταραχών στην μεταγεννητική ανάπτυξη. Οι περισσότερες περιπτώσεις ΟΣΣ είναι εκφυλιστικές, προερχόμενες από μεταβολές στη σπονδυλική στήλη με τη γήρανση.

Μεταβολές στη σπονδυλική στήλη που μπορεί να οδηγήσουν σε ΟΣΣ περιλαμβάνουν υπερτροφία των αρθρώσεων των σπονδύλων, απώλεια του ύψους των μεσοσπονδύλιων δίσκων, πρόπτωση δίσκων, σχηματισμό οστεοφύτων και υπερτροφία του ωχρού συνδέσμου.

• Δυσκαμψία
• Πόνος κατά την κίνηση/άσκηση
• Μουδιάσματα (τοπικά ή ακτινοβολούμενα στα κάτω άκρα)
• Ιππουριδικές διαταραχές (πυελικές δυσλειτουργίες)
• Συμπτωματολογία στην Σ.Σ. , τους γλουτούς, μηρούς ή και κάτω άκρα
• Νυχτερινός πόνος
• Κράμπες, καυσαλγίες
• Ανισορροπία
• Απώλεια αισθητικότητας στα κάτω άκρα

Η θεραπεία στην οσφυϊκή σπονδυλική στένωση εξαρτάται από τη σοβαρότητα των συμπτωμάτων. Οι επιλογές περιλαμβάνουν:

1. Συντηρητική θεραπεία: Στα αρχικά στάδια, οι ασθενείς μπορεί να επωφεληθούν από:
   • Φάρμακα: Αντιφλεγμονώδη φάρμακα, παυσίπονα ή μυοχαλαρωτικά.
   • Φυσικοθεραπεία: Ασκήσεις που βελτιώνουν τη δύναμη, την ευελιξία και τη στάση του σώματος.
   • Ενέσεις κορτικοστεροειδών: Μπορούν να μειώσουν προσωρινά τον πόνο και τη φλεγμονή.
2. Χειρουργική επέμβαση: Σε περιπτώσεις όπου οι συντηρητικές θεραπείες δεν έχουν αποτέλεσμα και τα συμπτώματα επιδεινώνονται, μπορεί να χρειαστεί χειρουργική αποσυμπίεση, για να μειωθεί η πίεση στον νωτιαίο μυελό ή τα νεύρα.

Η θεραπευτική στρατηγική αποτελεί αποκλειστικό έργο του ιατρού, ο οποίος θα κρίνει εάν ο ασθενής πρέπει να χειρουργηθεί ή όχι. Τόσο στην συντηρητική αποκατάσταση όσο και μετά από επέμβαση, η φυσικοθεραπεία παίζει σημαντικό ρόλο στην λειτουργική επανένταξη του ασθενή στην καθημερινότητά του.

Ο φυσικοθεραπευτής σε συνεργασία με τον ιατρό οργανώνουν το πλάνο αποκατάστασης που προοδευτικά θα αναβαθμιστεί από αντιμετώπιση του πόνου (μηχανήματα, μάλαξη) σε ενεργητική αποκατάσταση μέσω ειδικής θεραπευτικής άσκησης.

Κάποιοι ασθενείς βιώνουν μεγάλη λειτουργική αναπηρία (Disability) και η αντιμετώπιση με φυσικοθεραπεία της σπονδυλικής στένωσης δείχνει ερευνητικά ότι αποτελεί μονόδρομο στην ομαλή επανένταξη στα καθημερινά φορτία.

Πράξεις φυσικοθεραπείας:

• Άσκηση (core stability, clinical Pilates)
• Εκπαίδευση συντονισμού μυών
• Εκπαίδευση ισορροπίας (proprioception training)
• Θεραπείες ανακούφισης πόνου
• Τεχνικές κινητοποίησης μαλακών μορίων (χειροπρακτική)
• Εκπαίδευση στάσης σώματος και εργονομίας

Η σταδιακή έκθεση στα φορτία μέσω ειδικής θεραπευτικής άσκησης αποτελεί σημαντικό σύμμαχο στην μείωση των συμπτωμάτων της οσφυϊκής σπονδυλικής στένωσης και την αποκατάσταση της δύναμης, αντοχής και ευλυγισίας του μυϊκού συστήματος της περιοχής.